Ek fiil nedir konusuna geçmeden önce basit zamanlı fiil kavramını açıklamakta fayda var. Basit zamanlı fiil ne demek bir bakalım.
Basit çekimli fiil, fiillerin “ek fiil” almadığı halidir. Yani fiilin üzerinde bir kip eki vardır.
- gel-di-k (Bilinen (görülen) geçmiş zaman)
- sev-i-yor-um (Şimdiki zaman)
- anla-y-acak-sın (Gelecek zaman)
Birleşik zamanda ise birden fazla kip eki vardır. Herhangi bir haber ya da dilek kipleriyle çekimlenmiş bu fiillere (-di,-miş, -se) ek fiil ekleri gelir.
- gel-di-y-se (Görülen geçmiş zamanın şartı)
- sev-i-yor-du-m (Şimdiki zamanın hikâyesi)
- anla-y-acak-mış (Gelecek zamanın rivayeti)
Hikâye Birleşik Zamanı
Fiil + kip + -di/-dı/-du/-dü/-tı/ti/-tu/-tü
- gel-miş-ti
- yap-sa-y-dı
Rivayet Birleşik Zamanı
Fiil + kip +-mış,-miş,-muş,-müş
- kal-sa-y-mış
- gel-meli-y-miş
Şartlı Birleşik Zaman
Fiil + kip + -se/-sa
- kal-malı-y-sa
- kal-dı-y-sa
Ek-Fiil (Ek-Eylem) Nedir?
Ek-fiil “i” fiilidir tek başına bir anlamı yoktur. Ek-fiilin iki görevi vardır:
- İsim ve isim soylu kelimelere gelerek bu kelimelerin cümlede yüklem olmasını sağlar.
Örnek: “O iyi bir öğrenciydi” - Çekimlenmiş fiillere gelerek birleşik zamanlı fiiller yapar.
Örnek: “Koşuyordum.”
“-imek” dört basit çekimi vardır. Basit çekimli durumlarda sadece isim soylu sözcüklerde karşımıza çıkar.
1)Bilinen Geçmiş Zaman(idi): Çalışkandım (çalışkan idim), çalışkandın, çalışkandı, çalışkandık, çalışkandınız, çalışkandılar.
İşte tüm bunları yapan oydu. (o idi) (ek-fiil zamirin üzerindedir.)
Bu yaptıklarım senin içindi. (için idi) (ek-fiil edatın üzerindedir.)
2) Öğrenilen Geçmiş Zaman (imiş): İşçiymişim (işçi imişim), işçiymişsin, işçiymiş, işçiymişiz, işçiymişsiniz, işçiymişler.
3) Şart Kipi (ise): Öğretmensem (öğretmen isem), öğretmensen, öğretmense, öğretmensek, öğretmenseniz, öğretmenseler
4) Geniş Zaman: Ek-fiilin geniş zamanında “i” fiili bugün tamamen düşmüştür. Ek-fiilin geniş zaman ekleri sadece isme gelir.
Çekimi şu şekildedir:
İyiyim, iyisin, iyi(dir), iyiyiz, iyisiniz, iyidirler.
Ek Fiilinin Olumsuzu
Ek-fiilin olumsuzu “değil”dir. Ek-fiili bulmak için isme “değil” ekleriz.
Öğrenciyim –> öğrenci değilim.
Yazı Önerisi: